Rentmeesterschap - 2 - ...

De Missie van Rentmeesterschap

http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/toespraken/2011/08/24/de-missie-van-rentmeesterschap.html

Toespraak | 24-08-2011


De Missie van Rentmeesterschap - Christelijk Sociaal Congres, 24 augustus 2011

De Britse arts en auteur Theodore Dalrymple heeft kort geleden een klein boekje geschreven met de titel “Litter”: afval. Waarom, vraagt hij zich af, ligt er als hij door Engeland reist, overal zoveel afval, plastic, blikjes en zwerfvuil langs de wegen, straten en op pleinen?

Zwerfafval dat niet alleen - ook in Nederland - tot de top drie ergernissen behoort van mensen èn het straatbeeld ontsiert, maar uiteindelijk ook in de zeeën belandt. De directe oorzaak is natuurlijk dat individuen de keuze maken om rommel op straat te gooien. In die zin is het een gebrek aan opvoeding of verantwoordelijkheidsbesef. Plus het feit dat er teveel gêne bestaat om mensen er persoonlijk op aan te spreken.

Maar er is nog een andere oorzaak:namelijk dat zoveel mensen op straat eten, drinken en snacken. Dat heeft volgens Dalrymple weer te maken, met een eetcultuur die is ontstaan in grote delen van de bevolking; 36 procent van alle Engelse kinderen eet nooit een maaltijd aan tafel met het gezin. Daardoor hebben ze ook nooit geleerd om het eten of de maaltijd te verheffen tot iets beters dan het stillen van honger op ieder moment dat je trek hebt - ook als dat op straat is.

Het afval heeft een lokale oorzaak maar is uiteraard niet alleen een lokaal probleem: In de Stille Oceaan drijft namelijk een door de stromingen bij elkaar geveegde soep van plastic afval met een oppervlakte van een paar keer Nederland.. Een cultuur waarin mensen niet meer gezamenlijk met het gezin of vrienden aan tafel eten, is geen duurzame samenleving. Noch sociaal, noch wat betreft het milieu.

Dit eenvoudige voorbeeld maakt duidelijk dat voor christen democraten het begrip rentmeesterschap een bredere en diepere betekenis heeft dan enkel zorg voor het milieu. Het is een integraal onderdeel van onze christelijke mens- en maatschappijvisie. Evenzeer kent het begrip “rentmeesterschap” een lange geschiedenis als kernbegrip in het christelijk sociaal denken. Zelf maak ik nu meer dan twee decennia deel uit van die geschiedenis. Ik ben in het CDA opgegroeid met het begrip en heb het in de praktijk kunnen brengen op zowel lokaal, Europees als landelijk niveau.

Ik moet dan ook eerlijk bekennen dat ik me eigenlijk geen christendemocratische uitgangspunten kan voorstellen zonder dit zo herkenbare uitgangspunt.Daarbij kijk ik natuurlijk de dagvoorzitter van vandaag aan, Jacobine Geel, die op dit moment bezig is met de hertaling van het Program van Uitgangspunten van het CDA.

Ik sta volledig achter deze opdracht van de partijvoorzitter en zie er ook zeker de noodzaak van om daarmee aansprekend te zijn voor jonge generaties, maar dat neemt niet weg dat ik graag de uitnodiging heb aangenomen om hier vandaag de actualiteitswaarde van de betekenis van dit begrip te onderstrepen en uit te werken.

Dank aan de organisatie, dank aan Herman Kaiser, om te mogen spreken op dit al sinds 1891 bestaande Christelijke Sociaal Congres (over duurzaamheid gesproken..:) ).

In mijn verhaal dat ik duid als ‘de Missie van Rentmeesterschap’ zet ik om te beginnen uiteen waar we staan met duurzaamheid in een historische en vooral groene context. Vervolgens wil ik iets zeggen over hoe vooral de linkse partijen het onderwerp milieu hebben gekaapt, waarna ik betoog dat er meer realisme nodig is in discussies over duurzaamheid. Waar het méér moet gaan over de vraag: wat motiveert mens en samenleving? Deze uiteenzetting is nodig om te komen tot de notie dat in een modern christelijk rentmeesterschap niet alleen een ‘groene’ maar ook een ‘sociale’ uitdaging schuilt.

Groen Rentmeesterschap - Missie van duurzaamheid

Lange tijd is gestreefd naar meer welvaart vanuit de veronderstelling dat de aarde een onuitputtelijke bron van grondstoffen was met een onuitputtelijk vermogen om vervuiling te absorberen. Steeds meer beseffen we ons dat ongebreidelde consumptie verwoestende effecten kan hebben op de omgeving en op de natuur;
dat olie, gas en andere grondstoffen eindig zijn;
dat we ruimte moeten veilig stellen voor planten en dieren om te kunnen leven;
dat we de bodem en de atmosfeer niet zomaar als vuilnisbelt kunnen gebruiken.

De afgelopen jaren is er al veel bereikt: water en lucht zijn veel schoner dan vijftig jaar geleden. Auto’s en apparaten zijn zuiniger. En toch zijn we er nog niet. De wereldbevolking groeit explosief en we hebben te maken met een enorm ‘energie-verbruikende’ levensstijl.

Het is amper voor te stellen hoeveel energie we bijvoorbeeld verbruiken in Nederland – maar liefst tien keer méér dan in 1900. We beseffen al helemaal niet hoe goedkoop deze energie is. Het is een feit; ons moderne leven en ons moderne comfort steunen volop op energie. En dit zal alleen maar toenemen.

Gezien de explosie van de wereldwijde vraag naar energie in deze eeuw, kunnen traditionele vormen van energievoorziening niet meer toereikend zijn.

Aan het einde van de 19e eeuw kon bijvoorbeeld de grondstof ‘hout’ - nog altijd zeer belangrijk in ontwikkelingslanden – niet meer tegemoet komen aan de behoefte van Westerse landen. Die landen storten zich daarom vanaf toen gretig op fossiele brandstoffen, eerst steenkool, en vanaf het midden van de twintigste eeuw vooral olie en gas. Nu volgen ook de niet-Westerse landen dat voorbeeld. In een steeds sneller tempo verbruikt de wereld zijn kostbare energievoorraden. Het blijkt dat op anderhalve eeuw tijd de mondiale energievoorziening radicaal is omgegooid: Van een redelijk duurzame voorziening, zijn we terechtgekomen in een situatie van grote afhankelijkheid van eindige energiebronnen.

Met dit in het achterhoofd kan duurzaamheid vandaag de dag niet alleen als een extra sausje worden uitgesmeerd bovenop de bestaande ruimtelijke en economische inrichting.

Duurzaamheid moet een integraal onderdeel worden:
Van de groei(!) van de economie;
Van de inrichting van steden en het landschap;
Van ons leven en ons bestaan.

Zonder twijfel is duurzaamheid één van de grote uitdagingen en opgaven van onze generatie en die van onze kinderen en kleinkinderen. De vraag is dan natuurlijk:

Hoe kunnen wij onze economie en maatschappij verduurzamen? Hoe kunnen we die duurzame samenleving bewerkstelligen? En: wat is de specifiek christelijke benadering daarbij? Ik zou het in ieder geval zo willen stellen: De missie van duurzaamheid is de missie van een goed rentmeester.


[...]