Nuijens, Willem J. F. (1823-1894)
(ook: Nuyens, Willem J.F., zie N.B.)
bron: ALT W-F 19
voorvechter van de katholieke emancipatie
Geboren op 18 augustus 1823 te Avenhorn. Overleden te Westwoud op 8 december 1894.
Zoon van Wilhelmus Nuijens, chirurgijn en van Catharina Maria Grippeling. Bracht zijn jeugd door in Grootebroek en bezocht daar de dorpsschool. Vervolgens doorliep hij de Franse school te Enkhuizen. Promoveerde in 1847 in de medische wetenschappen te Utrecht en werd geneesheer te Westwoud, maar bezocht ook patiënten buiten Westwoud. Per rijtuig liet hij zich rijden naar patiënten in Hoogkarspel. Lutjebroek, Grootebroek, Bovenkarspel, Enkhuizen. Maar ook in Hem, Venhuizen, Andijk en Wervershoof had hij patiënten. Verder in Blokker en ook nog in Hoogwoud en Obdam. Hij rekende zijn geboortestreek West-Friesland “tot de belangrijkste plekjes van ons vaderland”.
Hij huwde in 1848 Elisabeth Bolten uit Enkhuizen. Ze kregen in totaal 13 kinderen, van wie er zes op zeer jeugdige leeftijd stierven.
Schreef tussen 1865 en 1870 als vrijetijdshistoricus als belangrijkste werk Geschiedenis der Beroerten in de XVIe eeuw (1559-1598). Het was een antwoord op de christelijk-historische visie van G. Groen van Prinsterer, die stelde dat de geschiedenis van Nederland pas begon met de Reformatie. Nuyens stelde daar tegenover dat “het bestaansrecht van de katholieken in Nederland lag in alle eeuwen van het Nederlands volksbestaan die daaraan vooraf gingen.” Daarmee gaf hij de katholieken een eigen plek in de Nederlandse geschiedenis en maakte hij een katholieke identificatie met de Nederlandse natie mogelijk. Hij werd tevens geïnspireerd door het werk van John L. Motley, The Rise of the Dutch Republic. A History (1856).
In West-Friesland was Nuyens actief betrokken bij de oprichting van de Rooms-Katholieke Kiesvereniging. Richtte in 1871 samen met Dr. H. Schaepman “de Wachter” op, in 1874 omgedoopt tot “Onze Wachter”. Daarin publiceerde Nuyens talrijke artikelen. Voor vele katholieken in die tijd zeer lezenswaardig en droegen bij tot de katholieke emancipatie.
Daarnaast verscheen van Nuyens' hand talrijke geschiedkundige werken en publiceerde hij in tijdschriften en brochures (zie Publicatie(s)). Onder pseudoniem van Doctor Martinus van Oudijk schreef Nuyens: Theepraatjes van Doctor Martinus van Oudijk. Daarin artikelen voor een breed publiek. Zijn broer André getuigde terecht van Willem's onvoorstelbare werkkracht en discipline.
In de dissertatie van Albert van der Zeijden “wordt Nuyens' werk voor het eerst geplaatst in de internationale politieke en culturele context van zijn tijd. Nuyens was een van de grote, nationale, negentiende eeuwse geschiedschrijvers die de geschiedenis gebruikten om de nieuwe opkomende Nederlandse natie diepte en inhoud te geven.”
Voor zijn verdiensten jegens volk en vaderland werd hij zowel koninklijk als Pauselijk onderscheiden.
Willem Nuyens overleed te Westwoud op 8 december 1894. Hij werd begraven op het R.K kerkhof aldaar.
Vier jaar later meldde de Alkmaarsche Courant van 28 oktober 1898:
“Westwoud. Den 25 October werd alhier het gedenkteken onthuld voor dr. W.J.F. Nuyens, den bekenden katholieken geschiedschrijver. Dr Schaepman voerde hierbij het woord”.
Het betreft hier de bronzen plaat die zich bevindt in de R.K. kerk te Westwoud.
In Westwoud is een straat naar hem vernoemd: Dr. Nuijensstraat.
Ook de naam van de muziekvereniging van Westwoud/Hoogkarspel luidt: Dr. Nuijens.
Literatuur:
Bongartz-Meets, “Bij de asche van den Roomschen strijder Dr. W.J.F. Nuyens van Westwoud”, in Het Centrum (dinsdag 11 december 1894).
F.C. Soers, “Herinnering aan Dr. W.J.F. Nuyens” in Het Zondagsblad, bijvoegsel van Het Centrum, nr. 3217.
Alberdingk Thijm, J.C. “Dr. Wilhelmus Johannes Franciscus Nuyens, 1823-1894”, in: Katholieke Illustratie 28 (1894/1895) nr. 36.
Nuyens, A., “Dr. W.J.F. Nuyens. Een karakter en levensschets”, in: De Katholiek, Godsdienstig, geschied- en letterkundig maandschrift 107 (1895) 42-60 en 154-175.
Görris, G.C.W., Dr W.F.J. Nuyens, beschouwd in het licht van zijn tijd (Nijmegen, 1908).
Schaapveld, H., Dr. W.J.F. Nuyens en de emancipatie der Nederlandsche katholieken (Leiden 1916).
Lambooij, Herman, “Willem Nuyens (1823-1894) Geschiedenis der Beroerten” in: Ach Lieve Tijd West-Friesland, 19, Kleurrijke Westfriezen (2000).
Albert van der Zeijden, Katholieke identiteit en historisch bewustzijn. W.J.F. Nuyens (1823-1894) en zijn “nationale” geschiedschrijving Uitg.Verloren, Hilversum, 2002.
Publicatie(s):
Nuyens, W.J.F., Het katholicismus in betrekking met de beschaving van Europa (Amsterdam, 1856) 2 delen. Nuyens, W.J.F., “De invoering der hervorming in West-Friesland”, in: Volksalmanak voor Nederlandsche Katholieken (1864) 180-243.
Nuyens, W.J.F., Geschiedenis der Nederlandsche Beroerten in de XVIe eeuw (1559-1598) (Amsterdam 1865-1870)
Nuyens, W.J.F., De katholieken tegenover de staatspartijen in Nederland Haarlem 1869, De Katholiek-Nederlandsche-Brochuren-Vereeniging 2 (1869) nr. V).
Nuyens, W.J.F., Algemeene geschiedenis des Nederlandschen Volks (Amsterdam 1871-1882) 20 delen.
Nuyens, W.J.F., pseudoniem: Oudijk, Doctor Martinus van, “Theepraatjes van Doctor Martinus van Oudendijk. I. Over emancipatie der vrouw”, in: Onze Wachter (1874) deel 1, 162-197.
Nuyens, W.J.F., Geschiedenis van het Nederlandsche volk van 1815 tot op onze dagen (Amsterdam 1883-1886) 4 delen.
Nuyens, W.J.F., “Proeve van een program door dr. H.J.A.M. Schaepman”, in De Katholiek 85 (1884) 185-229.
Nuyens, W.J.F., Vaderlandsche geschiedenis voor de jeugd (Amsterdam z.j.)
Voor verdere publicaties, zie: Albert van der Zeijden, 2002.
Bron: Albert van der Zeijden, 2002 (zie Literatuur).
N.B. Nuyens zelf schreef zijn naam met een y. Al zijn geschiedkundige werken en geschriften vermelden als auteur: W.J.F. Nuyens. In zijn geboorteakte echter, wordt zijn naam gespeld met ij in plaats van y. Ook zijn vader, als aangever bij zijn geboorte, tekende met Nuijens met een ij. Op zijn grafsteen werd zijn naam eveneens gespeld als Nuijens. In Westwoud is een straat naar hem genoemd: Dr. Nuijensstraat. Nuijens met ij.
Gegevens aangeleverd en bewerkt door: Jaap Raat te Heiloo (2011).
http://www.westfriesgenootschap.nl/geschiedschrijving/biografie/biografie_willem_jf_nuyens.php
http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedschrijving
http://fr.wikipedia.org/wiki/Historiographie
Geen opmerkingen:
Een reactie posten